AI đang được nhắc đến hàng ngày như một đột phá kỹ thuật, nhưng cách nó thực sự hình thành và vận hành lại gắn chặt với con người, tổ chức và quyền lực. Đằng sau mỗi mô hình AI là các phòng thí nghiệm, các tập đoàn công nghệ, các quyết định đầu tư và những lựa chọn mang tính chính trị – xã hội.
6 cuốn sách dưới đây giúp người đọc hiểu AI được tạo ra bởi ai, trong bối cảnh nào, phục vụ mục tiêu gì, và vì sao tác động của nó vượt xa phạm vi công nghệ thuần túy. Đây là những cuốn sách tốt nhất để nhìn AI như một hiện tượng lịch sử và xã hội đang định hình tương lai.
Kiến tạo thiên tài (Genius Makers)
- Tác giả: Cade Metz
- Năm XB lần đầu: 2021

Cuốn sách kể lại hành trình hình thành của trí tuệ nhân tạo hiện đại thông qua những con người, phòng thí nghiệm và công ty đã tạo nên nó: từ Google, DeepMind đến OpenAI. Thay vì nói về thuật toán, sách tập trung vào các quyết định, tham vọng và xung đột giữa những “thiên tài” đứng sau cuộc đua AI.
Cade Metz là nhà báo công nghệ của Thời báo New York. Ông tiếp cận AI như một hiện tượng xã hội–doanh nghiệp, cho thấy AI không lớn lên trong phòng lab trung lập, mà trong môi trường cạnh tranh quyền lực, vốn và danh tiếng.
Sóng thần công nghệ (The Coming Wave)
- Tác giả: Mustafa Suleyman
- Năm XB lần đầu: 2023

Cuốn sách đặt câu hỏi trung tâm: điều gì xảy ra khi AI, sinh học tổng hợp và công nghệ tính toán vượt quá khả năng kiểm soát của các thể chế hiện tại? Đây không phải sách ca ngợi AI, mà là cảnh báo có hệ thống về rủi ro cấu trúc.
Tác giả Mustafa Suleyman là đồng sáng lập DeepMind và từng điều hành các dự án AI tiên tiến nhất thế giới. Lợi thế của ông nằm ở góc nhìn “từ bên trong”: vừa hiểu công nghệ, vừa trực tiếp chứng kiến cách quyền lực công nghệ được vận hành.
Các siêu cường AI (AI Superpowers)
- Tác giả: Kai Fu Lee
- Năm XB lần đầu: 2018

Cuốn sách phân tích cuộc đối đầu Mỹ – Trung trong lĩnh vực AI, không phải bằng khẩu hiệu chính trị, mà bằng dữ liệu về vốn, nhân lực, thị trường và mô hình doanh nghiệp. AI ở đây được nhìn như năng lực chiến lược quốc gia.
Tác giả Kai-Fu Lee từng là lãnh đạo tại Google China và là nhà đầu tư AI hàng đầu châu Á. Ông mang đến góc nhìn hiếm có về cách văn hóa, chính sách và thị trường định hình con đường AI của mỗi quốc gia.
AI 2041: 10 viễn cảnh cho tương lai
- Tác giả: Kai Fu Lee, Chen Qiufan
- Năm XB lần đầu: 2021

Cuốn sách kết hợp giữa truyện ngắn giả tưởng và phân tích thực tế để mô tả cách AI có thể tác động đến đời sống, kinh tế và xã hội trong hai thập kỷ tới. Mỗi kịch bản đều dựa trên các công nghệ đang tồn tại.
Kai-Fu Lee sử dụng hình thức kể chuyện để giúp người đọc hình dung AI không phải tương lai xa vời, mà là lực lượng đang len vào từng ngành nghề, từng quyết định kinh tế và chính trị.
Siêu trí tuệ (Superintelligence)
- Tác giả: Nick Bostrom
- Năm XB lần đầu: 2014

Cuốn sách đặt ra câu hỏi: Nếu AI vượt trí tuệ con người, điều gì sẽ quyết định nó trở thành đồng minh hay mối đe dọa? Trọng tâm không nằm ở khi nào AI mạnh lên, mà ở chúng ta chuẩn bị ra sao.
Nick Bostrom là triết gia tại Oxford, người đặt nền móng cho nghiên cứu an toàn AI toàn cầu. Cuốn sách có ảnh hưởng lớn đến giới công nghệ Thung lũng Silicon và trực tiếp định hình nhiều cuộc thảo luận chiến lược về AI.
Điểm kỳ dị đã cận kề (The Singularity Is Nearer)
- Tác giả: Ray Kurzweil
- Năm XB lần đầu: 2024

6 cuốn sách này giúp người đọc hiểu AI không phải từ góc nhìn của thuật toán. Đây là là các câu chuyện của con người, công ty và quyền lực. Đây là cách tiếp cận AI như một hiện tượng xã hội đang tái cấu trúc thế giới, không chỉ là một tiến bộ công nghệ của loài người.
Mở rộng hơn, bạn có thể tham khảo về toàn bộ sách của chủ đề “Trí tuệ nhân tạo và tương lai” tại Sach100
