Làm gì khi ta sinh ra và lớn lên trong nghèo khó?

Làm gì khi ta sinh ra và lớn lên trong nghèo khó không phải là sách dạy làm giàu, tác giả Nguyễn Quốc Vương khẳng định điều này ngay từ lời tựa. Sách bàn về một “khoảng không gian rộng” giữa nghèo và giàu: Nơi một người có thể sống có phẩm giá, tự lập và hạnh phúc mà không cần phải thành công theo nghĩa thông thường.

Từ trải nghiệm của một người xuất thân nghèo, làm nghề dịch – viết – giảng dạy, tác giả đặt câu hỏi: “Nghèo khó đem lại điều gì, cản trở điều gì, và người trẻ có thể làm gì để không bị hoàn cảnh quyết định tương lai?” Anh kể lại những quan sát từ trường học, nhà máy, công ty, đường phố cho đến nhà tù – những nơi anh từng làm việc, tiếp xúc với người trẻ.

Nhiều bạn phàn nàn rằng nghèo khó là bất lợi tuyệt đối. Nhưng cuốn sách cố gắng mở ra góc nhìn cân bằng: Nghèo khó có thể để lại hệ lụy nặng nề, nhưng cũng có thể rèn nên ý chí, sự tự lập và năng lực chịu đựng – nếu người trẻ biết nhìn nhận đúng và hành động đúng.

Thông điệp xuyên suốt của sách khá rõ ràng: Đọc sách và tư duy đúng là cần thiết nhưng không đủ. Chỉ hành động mới có thể thay đổi đời sống. Ý chí, thói quen lao động, khả năng tự rèn luyện và lòng tự trọng là những nền tảng giúp một người thoát khỏi nghèo khó; và thoát nghèo không đồng nghĩa với giàu sang, mà là đạt được sự tự lập cùng một đời sống không còn bị ám ảnh bởi cơm áo mỗi ngày.

Một phần thú vị của sách là những tấm gương vượt khó: Nhà văn người Đan Mạch của truyện cổ tích trẻ em – Andersen, hay một trong những người khai sinh ra nước Mỹ – Benjamin Franklin… Những câu chuyện được kể ngắn, mô tả, không lên gân, chủ yếu để minh họa cho ý chính: Hoàn cảnh có thể khắc nghiệt, nhưng nó khô ng phải là định mệnh.

Một cuốn sách nhẹ, dễ đọc, gần gũi với thực tế Việt Nam. Nó không đưa ra “cách làm giàu”, mà mời người trẻ suy nghĩ về thái độ sống, năng lực tự cải thiện và trách nhiệm với cuộc đời mình – những điều thiết yếu để bước qua đường biên của nghèo khó và mở ra đời sống rộng hơn.