Mục tiêu

Cuốn Mục tiêu (The Goal) của Eliyahu M. Goldratt, xuất bản lần đầu năm 1984, là một trong những cuốn sách nền tảng về quản trị vận hành và tư duy hệ thống trong kinh doanh hiện đại. Goldratt lựa chọn hình thức tiểu thuyết để kể câu chuyện về Alex Rogo, một quản lý nhà máy đang đứng trước nguy cơ đóng cửa vì hiệu suất kém và thua lỗ kéo dài.

Thông qua những vấn đề rất cụ thể của nhà máy – tồn kho tăng, giao hàng trễ, áp lực từ ban lãnh đạo – cuốn sách dẫn người đọc tiếp cận một câu hỏi cốt lõi: Mục tiêu thực sự của doanh nghiệp là gì. Từ đó, Goldratt dần phá bỏ những quan niệm quen thuộc như tối đa hóa hiệu suất từng bộ phận hay cho rằng “bận rộn” đồng nghĩa với hiệu quả. Trọng tâm tư duy của cuốn sách nằm ở việc nhìn doanh nghiệp như một hệ thống, trong đó kết quả chung bị chi phối bởi một số rất ít điểm hạn chế hay điểm nghẽn.

Từ câu chuyện này, Goldratt giới thiệu Lý thuyết các điểm hạn chế (Theory of Constraints – TOC), với logic đơn giản nhưng có tính hệ thống cao: Xác định điểm nghẽn, khai thác tối đa điểm nghẽn, tổ chức các phần còn lại phục vụ cho điểm nghẽn, cải thiện hoặc loại bỏ điểm nghẽn, và lặp lại quá trình khi điểm nghẽn thay đổi. Cách tiếp cận này giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực đúng chỗ, thay vì cải tiến dàn trải mà không tạo ra cải thiện tổng thể.

Dù khởi nguồn từ bối cảnh sản xuất công nghiệp của Hoa Kỳ trong thập niên 1970–1980, tư duy trong cuốn Mục tiêu đã vượt xa phạm vi nhà máy. Trong nhiều thập kỷ sau đó, thuật ngữ TOC được áp dụng rộng rãi trong logistics, quản trị dự án, chuỗi cung ứng, dịch vụ và quản lý tổ chức nói chung. Cuốn sách Mục tiêu thường xuyên xuất hiện trong danh sách đọc bắt buộc của các chương trình đào tạo quản trị và MBA.

Cuốn sách không đưa ra những công thức nhanh hay lời khuyên mang tính thời điểm. Giá trị lâu dài của nó nằm ở việc buộc người đọc suy nghĩ lại cách mình đo lường hiệu quả, ra quyết định và cải tiến một hệ thống phức tạp. Chính cách tiếp cận này khiến cuốn Mục tiêu, dù ra đời từ năm 1984, vẫn được đọc và thảo luận rộng rãi cho đến ngày nay.