Ảnh hưởng của sức mạnh trên biển đối với lịch sử, 1660 – 1783

Ảnh hưởng của sức mạnh trên biển đối với lịch sử, 1660 – 1783 là là một trong những tác phẩm có ảnh hưởng nhất đến tư duy chiến lược hải quân trên thế giới. Sách gốc The Influence of Sea Power Upon History xuất bản năm 1890, là tác phẩm đặt nền móng cho tư duy chiến lược biển hiện đại. Alfred Thayer Mahan chỉ ra rằng sức mạnh của một quốc gia không chỉ đến từ đất liền mà phụ thuộc quyết định vào khả năng kiểm soát biển: Từ thương mại, hải trình đến những căn cứ xa bờ. Dựa trên sự trỗi dậy của các cường quốc châu Âu thế kỷ XVII–XVIII, ông cho thấy quốc gia nào sở hữu đội thương thuyền mạnh, hải quân tinh nhuệ và hệ thống cảng – tuyến hàng hải ổn định, quốc gia đó sẽ dẫn dắt trật tự thế giới.

Ảnh hưởng của Mahan lan rộng từ Mỹ, Anh, Đức đến Nhật Bản – nơi tư tưởng của ông từng trở thành kim chỉ nam cho chiến lược biển trong nửa đầu thế kỷ XX. Dù công nghệ quân sự đã thay đổi sâu sắc, các nguyên tắc cơ bản mà Mahan nêu ra về vị trí địa – kinh tế – quân sự của đại dương vẫn còn nguyên giá trị.

Trong cuốn sách, Mahan phân tích ba trục chính: Những yếu tố cấu thành sức mạnh biển của một quốc gia (địa lý, thương mại, dân cư hàng hải, năng lực quản trị); lịch sử cạnh tranh trên biển giữa Hà Lan, Anh, Pháp, Tây Ban Nha trong thế kỷ XVII–XVIII; và các nguyên tắc chiến lược cốt lõi như hạm đội tập trung, kiểm soát các điểm nghẽn hàng hải và vai trò của các căn cứ xa bờ. Đây chính là một khung lý thuyết hoàn chỉnh giải thích vì sao quyền lực biển có thể định đoạt thịnh vượng và trật tự quốc tế.

Trong bối cảnh Việt Nam hiện nay, khi chiến lược quốc gia hướng đến quản lý và khai thác bền vững tài nguyên biển, phát triển kinh tế biển, bảo đảm an ninh và năng lực quản trị biển đến 2030–2050 theo tinh thần Nghị quyết 48/NQ-CP năm 2023 của chính phủ, tư tưởng của Mahan giúp độc giả có thêm một nền tảng lý thuyết để hiểu vì sao biển luôn là không gian sống còn của thương mại, chủ quyền và sức mạnh quốc gia – không chỉ về quân sự, mà cả về phát triển dài hạn, an ninh môi trường và kinh tế biển.

Đây là một cuốn sách căn bản để tiếp cận tư duy “quyền lực biển” trong chiều dài lịch sử, giúp chúng ta hiểu vì sao biển luôn là tâm điểm của cạnh tranh quốc tế từ thế kỷ XVII cho tới hiện nay.