Bí ẩn của vốn

Bí ẩn của vốn đặt ra một câu hỏi có sức nặng toàn cầu: Vì sao chủ nghĩa tư bản thành công ở phương Tây nhưng lại thất bại ở nhiều nơi khác?

Hernando de Soto cho rằng vấn đề cốt lõi nằm ở hệ thống pháp lý về quyền sở hữu tài sản. Theo ông, người nghèo ở các nước đang phát triển không hề thiếu tài sản hay tinh thần kinh doanh; họ thiếu một thứ khác: Khung pháp lý chính thức để biến tài sản thành vốn.

De Soto gọi phần lớn tài sản của người nghèo là “vốn chết” – nhà cửa, đất đai, công sức lao động tồn tại ngoài hệ thống luật pháp, không thể thế chấp, chuyển nhượng hay huy động để tạo ra giá trị kinh tế lớn hơn. Trong khi đó, ở phương Tây, chính quá trình hợp pháp hóa quyền sở hữu đã cho phép tài sản được ghi nhận, chuẩn hóa và kết nối vào thị trường vốn.

Tác giả phân tích dựa trên nhiều khảo sát thực địa tại Mỹ Latin, châu Á, Trung Đông và Đông Âu, cho thấy: Để đăng ký hợp pháp một căn nhà hay mảnh đất, người nghèo thường phải vượt qua những thủ tục kéo dài nhiều năm – một rào cản khiến họ buộc phải sống và làm ăn ngoài “nền kinh tế chính thức”.

Bí ẩn của vốn không chỉ là một cuốn sách kinh tế, mà là một luận điểm lớn về thể chế, pháp quyền và phát triển. De Soto cho rằng cải cách kinh tế không thể tách rời cải cách pháp lý và chính trị, bởi việc xây dựng hệ thống quyền sở hữu thống nhất đòi hỏi sự thay đổi trong cách nhà nước nhìn nhận và bảo vệ người dân.

Đây là cuốn sách giúp người đọc hiểu sâu hơn góc nhìn vì sao khoảng cách giàu nghèo giữa các quốc gia không chỉ là vấn đề thị trường, mà còn là vấn đề luật pháp và thiết kế thể chế.